در بسیارى از موارد خودباختگى و تزلزل شخصیت و عدم اعتماد به نفس موجب تقلید و تظاهر به رفتارهاى ناصحیح دیگران مى گردد. بر اثر خودباختگى ملاک در کرامت و شایستگى اجتماعى را محبوب بودن و مطرح بودن در چشم دیگران مى دانند. البته اگر انسان با تقوا و پاکدامن و مقید به رعایت ارزش هاى الهى باشد هم محبوب خواهد بود و هم در چشم و دل و زبان اولیاء مطرح خواهد بود، لیکن این مسأله نیاز به خودباورى و ایمان قوى و انگیزه هاى عالى و معرفت صحیح از حیات طیبه دارد. چنین انسانى براى خود رسالتى عظیم را قایل است که به رفتارهاى او جهت مى دهد. یکى از راه‏هاى اصلاح جامعه از این معضل، مقابله با عوامل روان‏شناختى آن و تقویت ایمان و تقواى افراد جامعه و تقویت انگیزه، عزم و اراده آنان در اجرایاحکام الهى و موازین و مقررات اسلامى در سطح جامعه مى‏باشد.

قرآن کریم مى‏فرماید: «ان الله لا یغیر ما بقومٍ حتى یغیروا ما بأنفسهم» خداوند سرنوشت هیچ قومى را تغییرنمى‏دهد، مگر آن که آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند،(2).

این عامل درونى اختصاص به جامعه اى خاص یا پیروان دین مخصوصى ندارد اما در هر جامعه اى عوامل تشدید کننده یا کنترل کننده وجود دارد که باید پیشینه تاریخى و وضعیت فرهنگى را بررسى کرد. در خصوص جامعه ایرانى به ریشه هاى تاریخى آن اشاره مى کنیم.

2. ریشه‏هاى تاریخى این مسأله که به اقدامات رژیم پهلوى براى گسترش فرهنگ برهنگى، بى‏بند و بارى و کشف حجاب بر مى‏گردد، که توانست بخشى از جامعه ما را دچار این انحراف کند و بى‏حجابى را در خانواده‏ها به صورت یک هنجار و ارزش درآورد. روند گسترش این معضل، هر چند با وقوع انقلاب اسلامى و فضاى ناشى از دوران دفاع مقدس، تا حد زیادى کنترل شد ولى به دلایل متعددى، رگه‏ها و ریشه‏هاى خود را همچنان حفظ نمود و بعد از تغییر محیط ارزشى جامعه و فاصله گرفتن از فضاى معنوى حاصل از انقلاب و دفاع مقدس، دوبارهمجال ظهور و بروز پیدا کرد.

3. کوتاهى و بى‏توجهى برخى از مسؤولان فرهنگى کشور در تثبیت ارزش‏ها و احکام اسلامى و تعمیق بخشیدن به آن، از وسایل دیگر گسترش بدحجابى است. گفتنى است که به علت وجود مشکلات ناشى از تثبیت انقلاب اسلامى، جنگ تحمیلى، فشارهاى خارجى محاصره‏هاى گوناگون اقتصادى، سیاسى و باعث شد که بیشترین وقت و انرژى مسؤولان و دستگاه‏هاى دولتى به این امور صرف شود و توجه چندانى به مسائل فرهنگى جامعه و اجراى راه‏کارها و برنامه‏هایى در جهت تثبیت و تعمیق ارزش‏ها و احکام اسلامى مبذول نگردد.

4. بعضى از اقدامات انجام گرفته بعد از سال 1368 (از قبیل سیاست‏هاى پولى و ارزى و) که به منظور تسریع در روند توسعه و رشد اقتصادى، صنعت و انجام گرفت، ناخواسته موجب تغییر ارزش‏هاى جامعه، به سوى هنجارهاى مادى، مدرک‏گرایى، تجمل پرستى و گردید.

5. عملکرد منفى و نامطلوب برخى از دستگاه‏هاى فرهنگى (از جمله وزارت ارشاد و مطبوعات وابسته در سال‏هاى اخیر) و میدان دادن به افراد و عناصرى که هیچ اعتقادى به نظام اسلامى ندارند و با استفاد از تسهیلات مادى و معنوى وزارت ارشاد و فضاى باز و بدون نظارت جامعه، موجبات نشر و ترویج فرهنگ فاسد منحط دوران پهلوى و ارزشهاى حاکم بر جوامع غرب را فراهم و اوضاع فرهنگى کشور را به شدت مسموم و آلوده نمودند به گونه‏اى که مقام معظم رهبرى هشدارهاى شدید به مسئولین فرهنگى داده، نارضایتى خود را از عملکرد وزارت ارشاد اعلام نمودند که در نهایت منجر به استعفاى وزیر ارشاد گردید.

6. برخى از افراط و تفریط هایى که در سالهاى اولیه انقلاب و بعد از آن در مبارزه با بى حجابى و بد حجابى شد از قبیل استفاده روشهاى خشونت‏آمیز و فیزیکى و باعث بوجود آمدن تنفر و انزجار و بدبینى به این حکم الهى گردید.

7. اجرا نشدن فریضه مهم امر به معروف و نهى از منکر یا نظارت ملى به صورت فراگیر و گسترده و نظام‏مند از طرف آحاد جامعه، که در روایات متعدد ضامن حفظ و سلامت جامعه از فساد، نا امنى و شمرده شده است.

ب) عوامل بیرونى: مهمترین عامل بیرونى تهاجم فرهنگى گسترده و همه جانبه غرب به ارزش‏هاى اسلامى و ملّى ما، براى بى هویت نمودن نسل جوان، تضعیف باورهاى عقیدتى در مردم و در نهایت شکست نظام اسلامى در ایران با استفاده از پیشرفته‏ترین وسایل تکنولوژى اعم از نرم‏افزارى و سخت‏افزارى، عناصر وابسته داخل در عرصه‏هاى فرهنگى و اقتصادى و در جهت حاکم نمودن فرهنگ و ارزش‏ها و مظاهر تمدن غرب. مجموعه عوامل فوق سبب گردیده که متأسفانه علیرغم گذشت بیش از دو دهه از انقلاب اسلامى، معضل بد حجابى در جامعه اسلامى ما وجود داشته باشد. اما در مورد راه‏هاى برخورد و مقابله با این پدیده زشت دو راهکار قابل پیش‏بینى مى‏باشد:

1. راهکارهاى فیزیکى و برخورد از موضع قدرت با متخلفین البته این برخورد باید حساب شده و هنجارمند باشد.

2. کار بنیادى فرهنگى. مسلما برخورد با این پدیده به صورت فیزیکى و از طریق دستگاههاى دولتى، بسیار دشوار و تا حدّى ناممکن است. زیرا اگر ما در مسئله لباس و پوشش اسلامى صرفا بخواهیم از طریق زور وارد شویم، استدلال و منطق نداشته باشیم و نتوانیم حقانیت ولزوم پوشش اسلامى، آثار مثبت و فواید و برکات اجراى این فریضه الهى در ابعاد مختلف زندگى شخصى و اجتماعى افراد و فلسفه حجاب و را با کار فرهنگى مستمر عمیق و ریشه‏اى با استفاده از دستگاههاى فرهنگى و رسانه‏هاى جمعى و مطبوعات و به زیباترین و بهترین صورت، ارائه دلیل و برهان، ثابت کنیم، متأسفانه باید منتظر رواج و گسترش بدحجابى و رواج ارزشهاى غربى به صورت گسترده در جامعه اسلامیمان باشیم.

عامل مهم دیگرى که مى‏تواند ما را در مقابله با این معضل اجتماعى یارى نماید اهتمام جدى جامعه و دانشجویان به انجام فریضه امر به معروف و نهى از منکر است. بدیهى است اگر جامعه در این زمینه به صورت جدى وارد عمل شود و این فریضه الهى را منطبق با شرایط و مراتبى که در شرع مقدس معین گردیده، عملى سازد دستگاه‏هاى فرهنگى و مراکز موجود در دانشگاه‏ها نیز بهتر مى‏توانند در حل این معضل اجتماعى اقدام نمایند و ضمن تشویق و ترغیب دانشجویان به انجام شؤونات اسلامى، راه‏کارها و اقدامات بنیادى فرهنگى را در جهت گسترش ارزش‏هاى اسلامى در بین دانشجویان فراهم سازند. به امید روزى که با همکارى مسؤولین و دانشجویان شاهد محیطى سرشار از پاکیو صفا و اهتمام جدى به رعایت ارزش‏هاى اسلامى در دانشگاه‏ها باشیم، ان‏شاءالله.

ناگفته نماند بسیارى از ناهنجارهاى اجتماعى از جمله بدحجابى به بى سامانى اقتصادى نیز گره خورده است، معضل بیکارى، تورم و مولد بسیارى از مفاسد اجتماعى هستند که ظهور و بروز آن در شکل هاى مختلف صورت مى پذیرد. از این رو نظام اسلامى و همه علاقه مندان به این نظام مقدس باید در جهت کارآمدى نظام و حل معضلات اقتصادى و اجتماعى تلاش جدى انجام دهند. فرمایشات و رهنمودهاى مقام معظم رهبرى در زمینه مبارزه با مفاسد اقتصادى و اجتماعى به شکل قاطع و نیز نهضت خدمت رسانى به مردم، در این راستا ارزیابى مى شود.

براى آگاهى بیشتر ر. ک: 1 حداد عادل، فرهنگ برهنگى و برهنگى فرهنگى 2. فرامرز رفیع‏پور، توسعه و تضاد 3. على ذوعلم، انقلاب و ارزشها 4. شهید مطهرى، مسأله حجاب

پى‏نوشت‏ (1)) انسان، آیه 3) (2)) رعد، آیه 11)